الگوی سر و شانه یک الگوی کلاسیک بازگشتی است و دو نوع مختلف دارد؛ سر و شانه سقف، و سر و شانه کف یا معکوس که بر اساس نوعشان روند و سِیر تغییر قیمت می‌تواند صعودی یا نزولی باشد. با اینوست‌یار همراه باشید تا نحوه معامله با انواع الگوی سر و شانه صعودی و نزولی آشنا شده و مثال‌هایی از این الگو در بازار ارزهای دیجیتال (بیت کوین)، فارکس و بورس ایران مشاهده کنید.
برای به دست آوردن سود بیشتر در بازار سهام، الگوهایی وجود دارند که اگر آن‌ها را به خوبی بشناسیم می‌توانیم به نتیجه‌ی مطلوب خود برسیم و اگر بدون شناخت از آن‌ها وارد بازار تجارت آنلاین شویم، مسلما با ضرر مالی مواجه می‌شویم. در تحلیل تکنیکال الگوهای متفاوتی وجود دارد که شناخت‌شان بسیار آسان است. یکی از این الگوها، الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال است.
هنگامی که می‌گوییم الگوی سر و شانه یک الگوی بازگشتی است، چه معنایی دارد؟
بیایید مقداری الگوهای بازگشتی را بیشتر بشناسیم. در الگوهای بازگشتی نمودار قیمت در انتهای روند دچار تغییر می‌شود. به عنوان مثال نمودار قیمتی را درنظر بگیرید که درحال افزایش است. این نمودار به نقطه‌ی می‌رسد که قدرت فروشندگان بیشتر از خریداران می‌شود. در این منطقه یک الگوی بازگشتی ایجاد می‌شود و روند قیمتی تغییر می‌کند. در واقع در انتهای روند نمودار دچار بازگشت از روند صعودی به نزولی می‌شود؛ به همین علت است که به این الگوها، الگوی بازگشتی می‌گویند. این نوع الگوی بازگشتی مناسب برای ورود به پوزیشن فروش (SELL) است.
نوع دیگر الگوهای بازگشتی هنگامی است که نمودار قیمت یک روند نزولی را طی می‌کند. این روند تا جایی ادامه پیدا می‌کند که قدرت خریداران بر قدرت فروشندگان قالب می‌شود. در این هنگام نیز نمودار قیمت از روند نزولی خود بازگشت کرده و یک روند صعودی به وجود می‌آید. این نوع الگوی بازگشتی مناسب برای ورود به پوزیشن خرید (BUY) است. پس درواقع در این نوع الگوها نقاط عطفی به وجود می‌آیند که روند بعدی تحت تاثیر آن‌ها صعود یا نزول خواهند کرد. در نتیجه هربار با این الگو در تحلیل تکنیکال مواجه شدیم، باید انتظار یک تغییر روند قیمت را داشته باشیم و تشخیص آن به ما کمک می‌کند تا وارد پوزیشن خرید یا فروش شویم.
نکته مهم: آن چه که ما در تحلیل بررسی می‌کنیم، الزاما معاملاتی نیست. بحث تحلیل و معامله در تجارت متفاوت است. در تحلیل تکنیکال ما با توجه به شکل‌گیری و مشاهده الگوها، پیش‌بینی می‌کنیم که آیا روند قیمتی همراه با افزایش خواهد بود یا کاهش. اما هنگامی که می‌خواهیم معامله کنیم و پول خود را سرمایه‌گذاری کنیم، قطعا حساسیت بیشتری به خرج می‌دهیم و در نهایت علاوه بر تحلیل، موارد دیگری را هم بررسی می‌کنیم تا یک معامله‌ی ایده‌آل داشته باشیم.
مثلا اگر الگویی را مشاهده کردیم با خود فکر کنیم که آیا این الگو معاملاتی است یا درواقع ارزش معامله کردن دارد یا خیر. درواقع به سراغ الگوهایی می‌رویم که احتمال معامله‌ی پر سود و موفق در آن‌ها بسیار بالا باشد. چرا که ممکن است الگوهایی که پیش‌بینی می‌کنیم شکل نگیرند. درواقع ممکن است از هر 100 الگویی که مشاهده می‌کنیم، 50 تای آن به شکل کامل عمل کند و 50 تای دیگر شکل نگیرد. اگر از دید تحلیل به آن نگاه کنیم می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که این 100 الگو دچار افزایش یا کاهش قیمت می‌شوند؛ اما اگر از جنبه معامله به آن نگاه کنیم، باید علاوه‌بر پیش‌بینی، فیلترها و موارد دیگری را لحاظ کنیم تا از معامله‌ی خود مطمئن شویم. به عنوان مثال یکی از این فیلترها تناسب، تقارن و جایگاه تشکیل الگو است که باید هنگام مشاهده‌ی الگوها، آن‌ها را لحاظ کنیم.
اگر می‌خواهید تسلط بیشتری به ترید کردن داشته باشید و دید معمله‌گری حرفه‌ای داشته باشید، دوره معامله‌گری حرفه‌ای ایونست یار با عمیق شدن در اصول معامله گری حرفه ای و شبیه سازی معاملات به شما کمک می‌کند تا معاملات پرسودی داشته باشید. برای مشاهده دوره روی لینک زیر کلیک کنید👇
الگوی سر و شانه به انگلیسی Head And Shoulder Pattern از الگوهای کلاسیک در تحلیل تکنیکال به حساب می‌آید و از معروف‌ترین الگوهای بازگشتی است. نام الگوی سر و شانه با توجه به قله‌های آن که درست مانند شانه‌ها و سر یک انسان است برگرفته شده. الگوی سر و شانه دارای 3 قله است که قله‌های چپ و راست (شانه‌ها) به یک اندازه و قله‌ی وسط (سر) بلندتر از 2 قله‌ی دیگر است.
عضو دیگری از این الگو که اهمیت زیادی دارد، خط گردن (Neck Line) است. خط گردن خطی است که نقاط فرورفتگی بین شانه‌ها و سر را به هم وصل می‌کند. تعیین نقاط ورود و خروج، تخمین قدرت فروشندگان و خریداران، نقاط حد سود و حد ضرر اهمیت زیادی در الگوی سر و شانه دارد که در این پست یک به یک آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
یک بار دیگر اعضای الگوی سر و شانه را با هم بررسی کنیم:
شانه چپ: قله‌ی اول در الگوی سر و شانه
سر: قله‌ی دوم و بلندترین نقطه در الگوی سر و شانه
شانه راست: قله‌ی سوم در الگوی سر و شانه
خط گردن: خطی که دره‌های الگو را به هم وصل می‌کند
انواع الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال
الگوی سر و شانه دارای دو نوع مختلف است. همانطور که گفتیم الگوی سر و شانه در انتهای یک روند رخ می‌دهد و این تغییر روند در دو حالت صورت می‌گیرد. الگوی سر و شانه‌ی سقف که در انتهای روند همراه با شیب نزولی خواهد بود و الگوی سر و شانه‌ی کف که در انتهای روند همراه با شیب صعودی است. بیایید با آن‌ها آشنا شویم.
الگوی سر و شانه‌ی سقف یک الگوی نزولی
این الگو پس از تشکیل یک روند صعودی ایجاد می‌شود و بعد از شکل‌گیری الگو، باید انتظار داشته باشیم نمودار قیمت با افت شدیدی همراه باشد. در واقع باید بگوییم که الگوی سر و شانه سقف نشانه‌ی یک روند نزولی است. همانطور که گفتیم در الگوی سر و شانه، شاهد 3 قله هستیم که یکی از آن‌ها (یعنی سر) از دو قله‌ی دیگر بلندتر است. باید بدانیم احتمال فروش میان معامله‌گران پس از شکل گیری شانه اول و سر بسیار بالا می‌رود و معاملات همراه با سیو سود خواهد بود و بهتر است قبل از شکل‌گیری روند نزولی از سهم خارج شویم.
نحوه معامله با الگوی سر و شانه سقف یا نزولی
یادمان باشد برای استفاده مطمئن از این الگو باید تا تشکیل کامل آن صبر کنیم؛ چرا که ممکن است الگو کامل نشود و در معاملات خود دچار ضرر شویم. در ابتدا گفتیم که تشکیل الگوی سر و شانه به معنای تغییر روند قیمت خواهد بود که در الگوی سر و شانه سقف این تغییر روند پس از یک جریان صعودی رخ می‌دهد و نمودار قیمت با یک افت شدید همراه می‌شود. پس در این الگو قبل از رسیدن به قله یا سر بهترین زمان برای ورود به پوزیشن فروش (Sell) فراهم می‌شود.
اگر می‌خواهید بدانید روند نزولی الگوی سر و شانه سقف با چه مقدار افت قیمت همراه خواهد بود، کافی است فاصله سر تا خط گردن را اندازه بگیرید. نمودار قیمت تقریبا به اندازه فاصله سر تا خط گردن دچار افت قیمت می‌شود. پس بسیار مهم است قبل از این که با این افت قیمت شدید مواجه شویم، از معامله خارج شویم.
الگوی سر و شانه میان معامله‌کنندگان ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم، بازار جهانی فارکس و حتی بورس ایران محبوبیت زیادی دارد و به شرط استفاده درست از این الگو سود زیادی برای معامله‌گران به وجود می‌آورد.
نقطه مناسب برای ورود به پوزیشن فروش در الگو
معمول‌ترین قسمت برای ورود به پوزیشن فروش در این الگو، ناحیه‌ی شکست خط گردن است. هنگامی که مشاهده کنیم خط گردن در این الگو درحال شکسته شدن است، بهتر است از معامله خارج شده تا قبل از روبه‌رو شدن با روند نزولی از ضرر مالی جلوگیری کنیم. پس نقطه ورود به پوریشن فروش در معامله با الگوی سر و شانه سقف را درست پس از شکست خط گردن درنظر می‌گیریم. به این شکل از کامل شدن الگو مطمئن شده و قبل از ایجاد روند نزولی وارد پوزیشن فروش می‌شویم و از ضرر جلوگیری می‌کنیم.
تحلیل شیب خط گردن در سر و شانه سقف
شیب خط گردن در الگوی سر و شانه سقف اهمیت زیادی دارد و می‌تواند سه حالت مختلف داشته باشد. هر کدام از این 3 حالت تاثیر متفاوتی روی روند تغییر قیمت و میزان حد سود می‌گذارد. بهتر است حتما هنگام تحلیل و معاملات خود به شیب خط گردن توجه زیادی داشته باشید.
خط گردن با شیب افقی: شیب خط افقی یا شیب صفر در الگو که نشان‌دهنده ثبات بازار است.
خط گردن با شیب ملایم افزایشی: این شیب نشان‌دهنده وضعیت خوب و قدرت بازار است. نکته‌ی مهم در این حالت این است که اخطار فروش دیرتر صادر می‌شود. (مثال تصویر بالا یک خط گردن با شیب ملایم صعودی را نشان می‌دهد)
خط گردن با شیب ملایم کاهشی: مشاهده این نوع خط گردن نشان‌دهنده وضعیت ضعیف بازار است و در ادامه شانه‌ی راست ضعیفی نیز شکل می‌گیرد. باید بدانید که در این حالت نیز اخطار فروش دیرتر صادر می‌شود.
تعیین حد زیان و حد سود در الگوی سر و شانه سقف
در الگوی سر و شانه سقف، حد ضرر را می‌توان کمی بالاتر از شانه سمت راست درنظر گرفت. تا چه مقدار بالاتر؟ در بازار فارکس به اندازه کوچک‌ترین واحدی که نوسان ایجاد می‌کند. در بورس ایران هم به اندازه دو سریال یا 10 ریال بالاتر از شانه سمت راست درنظر گرفته می‌شود. در بعضی مواقع نیز ارتفاع سر و شانه راست نزدیک به هم است که می‌توان در این حالت برای اطمینان بیشتر بالای سر را به عنوان حد زیان انتخاب کنیم. برای به دست آوردن حد سود یا هدف نیز کافی است فاصله‌ی سر تا خط گردن را اندازه گرفته، سپس به همان اندازه از نقطه شکست خط گردن به سمت پایین حرکت کنید. اگر حد سود را در الگوی سر و شانه 70% فاصله سر تا خط گردن در نظر بگیریم، احتمال TP خوردن یا رسیدن به این حد سود بیشتر می‌شود.
یک بار دیگر نقاط مهم در معامله با الگوی سر و شانه سقف که در تصویر زیر نیز مشاهده می‌کنید، را مرور کنیم:
نقطه ورود به پوزیشن فروش (خروج از سهم): ناحیه شکست خط گردن
حد ضرر (Loss Limit): بالای شانه سمت راست
حد سود (Take Profit): به اندازه فاصله‌ی سر تا خط گردن، پایین‌تر از خط گردن
نکته تحلیل حرفه ای هنگام معامله با الگو
ساختار الگوی سر و شانه در بورس ایران یا بازار جهانی فارکس می‌تواند متفاوت باشد. ممکن است پس شروع روند نزولی، الگو تا ابتدای روند ادامه پیدا نکند و دوباره افزایش قیمت داشته باشد. البته اگر حد سود را 70% فاصله سر تا خط گردن درنظر بگیریم، در هر صورت احتمال زدن هدف بسیار بالا می‌رود. اما چگونه پیش‌بینی بلند مدت داشته باشیم و بدانیم که روند افت قیمت تا چه اندازه خواهد بود؟ برای پیش‌بینی بلندت مدت باید دید الیوتی و تحلیل تکنیکال پیشرفته داشته باشیم تا بتوانیم به صورت حرفه‌ای ساختار الگو را تحلیل کنیم. بررسی امواج، تحلیل خط گردن و بررسی تناسب و تقارن بین شانه‌ها تکنیک‌هایی برای معامله‌گری حرفه‌ای است. به عنوان مثال اگر شیب خط گردن رو به پایین باشد، احتمال این که روند کاهش قیمت تا ابتدای روند ادامه پیدا کند بسیار بالا می‌رود.
نحوه ترسیم الگو سر و شانه در بازارهای معاملاتی
برای ترسیم ابتدا پیوت‌های الگو را ترسیم می‌کنیم. این کار با کمک اندیکاتور مکدی یا MACD انجام می‌شود. اندیکاتور مکدی را به زیر چارت اضافه می‌کنیم. نکته‌ی مهم! تایم فریم باید به شکلی انتخاب شود که کف‌ها و سقف‌های قیمت به صورت پیوت (Pivot) باشند. پس از انتخاب تایم فریم مناسب، پیوت‌های کف و سقف را مشخص می‌کنیم. سپس 2 پیوت کف را به هم متصل کرده و امتداد می‌دهیم. حال به نام گذاری اعضای الگوی سر و شانه می‌پردازیم.
به مثال زیر که مربوط به سهام وبیمه می‌شود، دقت کنید.
پیوت ها را با اندیکارتور مکدی یا MACD مشخص می‌کنیم.
حال پیوت‌های کف را به هم وصل می‌کنیم.
درنهایت نام‌گذاری کرده و الگوی سر و شانه را ترسیم می‌کنیم.
به این شکل می‌توانیم نمودار قیمت را تحلیل کنیم و نقاط حد سود و حد ضرر و نقطه مناسب برای ورود به پوزیشن فروش را مشخص کنیم.
الگوی سر و شانه‌ی کف یا معکوس
همانطور که از نام آن مشخص است برعکس الگوی سر و شانه‌ی سقف، پس از شکل گیری این الگو شاهد یک افزایش قیمت بسیار عالی خواهیم بود. پس می‌توان گفت الگوی سر و شانه‌ی معکوس نشان دهنده‌ی یک روند صعودی خواهد بود. اگر به تصویر زیر دقت کنید، می‌بینید که این الگو شامل 3 کف یا دره می‌باشد که دره‌ی وسط در پایین‌ترین نقطه قرار می‌گیرد. مسلما پس از شکل‌گیری سر در این الگو، بهترین زمان برای خرید بیشتر فراهم می‌شود.
نحوه معامله با الگوی سر و شانه کف یا صعودی
همانطور که گفتیم پس از تشکیل الگوی سر و شانه کف با یک روند صعودی بسیار عالی روبه‌رو خواهیم شد. می‌دانیم که برای رسیدن به سود بیشتر باید بهترین نقطه برای ورود به سهم یا خرید را شناسایی کنیم. برای معامله با الگوی سر و شانه صعودی یا معکوس، معمول‌ترین نقطه برای ورود به سهم یا خرید (Buy)، نقطه‌ی شکست خط گردن است. چرا که از تشکیل الگو مطمئن شده و درانتظار یک روند صعودی و افزایش قیمت خواهیم بود. بسیار مهم است که از تشکیل کامل الگو مطمئن شویم؛ به همین علت ناحیه‌ی پس از شکست خط گردن مناسب‌ترین و ایمن‌ترین نقطه برای خرید می‌باشد.
نکته‌ی مهم: هر چقدر اندازه دو شانه با همر برابر باشد، اعتبار الگو بیشتر است.
تعیین حد زیان و حد سود در الگوی سر و شانه کف یا معکوس
حد ضرر در الگوی سر و شانه کف زیر شانه‌ی راست تعیین می‌شود. همچنین می‌توانیم حد زیان را در قسمت سر نیز درنظر بگیریم. در این الگو انتظار داریم پس از شکست خط گردن، قیمت سهم حداقل به اندازه فاصله‌ی سر تا خط گردن افزایش پیدا کند. بنابراین اختلاف سر تا خط گردن را حساب کرده و از نقطه‌ای که خط گردن شکسته می‌شود به سمت بالا اعمال کرده و به این شکل نقطه هدف را انتخاب می‌کنیم. فرقی نمی‌کند که سیب خط گردن بالا یا پایین باشد. در هرصورت به اندازه فاصله سر تا خط گردن، حد سود را تعیین می‌کنیم. تصویر زیر را مشاهده کنید.
یکبار دیگر نقاط مهم معامله را در این الگو مرور کنیم.
نقطه ورود به پوزیشن خرید: ناحیه شکست خط گردن
حد ضرر: پایین شانه‌ی سمت راست
حد سود: به اندازه فاصله سر تا خط گردن، بالاتر از خط گردن
حال که نکات مهم و پایه درباره‌ی الگوهای سر و شانه را بررسی کردیم، به مرور مثالی از این الگو در بازار بیت کوین می‌پردازیم تا شناخت بیشتری به دست آورید و با دید آشناتری به معاملات پرسود خود بپردازید.
الگوی سر و شانه در بازار بیت کوین
در مثال زیر می‌خواهیم الگوی سر و شانه معکوس را در نمودار قیمتی بیت کوین بررسی کنیم. همانطور که می‌دانید بازار ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم به شدت داغ است و اگر با دانش تکنیکال حرفه‌ای وارد معاملات این رمز ارزها شویم، می‌توانیم معاملات پرسودی داشته باشیم. پس به دقت به مثال‌ها توجه کنید.
همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، یک الگوی سر و شانه کف در نمودار قیمتی بیت کوین شکل گرفته و پس از آن روند قیمت درحال افزایش است. معامله‌گرانی که این الگو را به خوبی شناخته و توانستند آن را تشخیص دهند، نقطه‌ی مناسب برای ورود را پیدا کرده و سود زیادی به دست آورده‌اند. حال به تحلیل نمودار بالا می‌پردازیم و حد سود، حد ضرر و نقطه ورود به معامله در بیت کوین را نشان تعیین می‌کنیم.
همانطور که در مثال سهام وبیمه توضیح دادیم، با استفاده از اندیکاتور مکدی، پیوت‌ها را مشخص کرده و این بار دو پیوت سقف را به هم وصل می‌کنیم (الگو معکوس است). سپس نام‌گذاری کرده و نقاط حد سود و حد ضرر را مشخص می‌کنیم و نقطه ورود یا پوزیشن خرید را تعیین می‌کنیم.
در دوره مقدماتی تحلیل تکنیکال آشنایی با تک‌تک الگوها و نحوه انجام معامله با آن‌ها را آموزش دادیم. تعیین حد سود، حد ضرر، تعیین نقاط حمایتی و مقاومتی، تحلیل الگو سر و شانه با اندیکاتور مکدی، قسمتی از آموزش‌های این دوره است. ضمن این که مثال‌های بیشتری از الگوی سر و شانه در فارکس و بورس ایران هم می‌توانید مشاهده کنید. ثبت نام در این دوره رایگان است! برای مشاهده روی لینک زیر کلیک کن👇
