EPS چیست و چگونه محاسبه می شود ؟
EPS چیست و چطور می تواند یکی از ملاک های مهم برای خرید و فروش سهام به روش بنیادی باشد ؟ سود هر سهم (EPS) از طریق تقسیم سود شرکت بر تعداد سهم موجود محاسبه می شود. عدد به دست آمده شاخص سود سازی شرکت است. معمولاً EPS شرکت ها بر اساس پارامترهای بنیادی موثر بر فعالیت آن ها، به صورت مداوم تغییر می کند . هر چه EPS شرکت بیشتر باشد، به این معنی است که آن شرکت سود بیشتری به ازاء هر سهم می سازد.
نکات مهم
- سود هر سهم (EPS)، سود خالص شرکت تقسیم بر تعداد کل سهام موجود است.
- EPS نشان می دهد که شرکت به ازای هر سهم چقدر درآمد داشته است و یکی از ملاک های مهم مورداستفاده در تخمین ارزش شرکت است.
- EPS بالاتر نشان دهنده ی ارزش بیشتر شرکت است چرا که اگر سرمایه گذاران احساس کنند که شرکتی سود آوری بیشتری نسبت به ارزش سهامش دارد، پول بیشتری برای سهام آن می پردازند.
- EPS را می توان از روش های مختلفی ازجمله کنار گذاشتن موارد فوق العاده یا عملیات متوقف شده و یا بر اساس یک آیتم رقیق شده، محاسبه کرد.
تا آنجا که به بازار بورس مربوط است، سود هر سهم (EPS) را می توان بر اساس اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP)، با هر متغیری که نتیجه آن بر سهام اثر می گذارد، محاسبه کرد. به عنوان مثال می توان به سهام، اختیار معامله سهام، اوراق قرضه، ترتیب پرداخت برمبندی سهام و موارد دیگر اشاره کرد. چرا سرمایه گذار باید از چگونگی EPS یک شرکت خاص مطلع باشد؟ به طور خلاصه EPS معیاری برای سود آوری و ابزاری خوب برای رصد سریع پتانسیل سرمایه گذاری است.
با کاوش بیشتر در مفهوم، عبارت سود هر سهم به خودی خود معرف عددی است که مقدار سود یا در آمد سالانه کسب شده توسط شرکت به ازای هر سهم را نشان می دهد. فرمول اصلی محاسبه EPS ساده است. مقدار سود سهام ممتاز را از درآمد خالص کم کنید و حاصل را بر میانگین وزنی کل سهام موجود تقسیم کنید تا EPS را به دست آورید. این عددی است که هنگام مرور صورت های مالی شرکت موردعلاقه تان باید به آن توجه کنید.
بیایید اهمیت EPS را از نزدیک بررسی کنیم. شرکتی با EPS بالاتر، ظاهر محبوب تری در بازار سهام دارد که معمولاً منجر به تقاضای بیشتر سهام و افزایش قیمت هر سهم می شود. این به معنی ارزش بیشتر برای مالکان آن سهام است. مقدار EPS بیشتر نشان دهنده ی این است که شرکت نقدینگی بیشتری برای گسترش عملیات یا پرداخت سود به سهام داران در دست دارد. در هر دو صورت، برای افرادی که در کار سهیم اند مزیت خوبی است. به خاطر داشته باشید که EPS یک محاسبه اولیه است و نباید به عنوان تنها ابزار تعیین ارزش سرمایه گذاری در شرکت تلقی شود. محاسبه EPS مزایا و معایبی دارد.
مزایا و معایب EPS چیست ؟
به عنوان یک خواننده، باید از نحوه محاسبه EPS در بحث قبلی فهمیده باشید که این تنها یک محاسبه ی ساده است و نمی تواند همه ی فاکتور های پیچیده ای که هنگام بررسی امور مالی یک شرکت باید در نظر بگیرید را شامل شود. به عبارت دیگر، دانستن EPS شروع خوبی است اما چیز های بیشتری را باید بررسی کنید و این عدد ساده اشکالات زیادی دارد.
مزایای سود هر سهم (EPS)
۱. صرفه جویی در زمان
همان طور که گفتیم، EPS اولیه ی شرکت ابزار خوبی برای ارزیابی است. در واقع هزاران فرصت سرمایه گذاری بالقوه در بازار وجود دارد که می توان روی آن ها سرمایه گذاری کرد. بررسی دقیق همه ی این ها قبل از خرید سهم زمان زیادی طول می کشد و به محض انجام آن، فرصت های جدیدی برای بررسی کردن به وجود می آید. عددی را به عنوان شاخص در نظر بگیرید که می توان از آن برای تفکیک «شاید» از «قطعاً نه» استفاده کنید.
- به عنوان یک ملاک به کار گرفته می شود
درحالی که قبلاً درمورد استفاده از EPS به عنوان جایگزینی برای هزاران فاکتور پیچیده هشدار داده ایم، یکی از مزیت های دانستن این عدد این است که راهی کوتاه برای رسیدن به دیدگاهی کلی برای تعیین سود آوری یا عدم سودآوری نهایی هر مورد ارائه می دهد. این به سرمایه گذار بالقوه اجازه می دهد که مثلاً باکمی اطمینان بگوید: «من روی شرکت هایی با EPS کمتر از 1500 تومن بر هر سهم، سرمایه گذاری نمی کنم.»
- چشم انداز تاریخی فراهم می کند
سرمایه گذاران تازه کار باید بدانند که مقایسه پتانسیل سودآوری شرکت ها تنها بر مبنای EPS، خطرناک است؛ اما شاخص نسبتاً قابل اعتمادی برای بررسی بلندمدت است. به عنوان مثال، مقادیر EPS یک شرکت را در طول دهه های گذشته بررسی کند. اگر عدد همواره مثبتی داشته باشد، در مقایسه با شرکتی که EPS تاریخی غیریکنواخت یا منفی دارد باید متفاوت باشد.
نکته اصلی این است که آگاهی از EPS چیز خوبی است اما نباید بدون درک محدودیت هایش بر اساس آن تصمیم گیری کرد.
معایب سود هر سهم (EPS)
- سر در گمی سه گانه
در واقع سه نوع مختلف EPS وجود دارد که هرکدام فرمول متفاوتی دارد: EPS پایه، EPS رقیق شده و EPS تعدیل شده نوع اول را قبلاً بررسی کرده ایم. EPS رقیق شده همیشه از EPS پایه کمتر است چون همه دارایی های قابل تبدیل به اوراق بهادار (مثل اختیار معامله سهام) را در برمی گیرد. EPS تعدیل شده نشان دهنده میزان سود در «بدترین حالت» است که طی آن، همه ی اوراق بهادار قابل تبدیل در عمل تبدیل شده باشند.
- عدم بازتاب واقعیت
EPS تعدیل شده نشان دهنده ضرر و زیان ناشی از فعالیت های غیر متمرکز است. به خاطر داشته باشید که این رقم از نظر GAAP مجاز نیست. نکته اینجاست که سه نوع مختلف EPS پیش روی شما است؛ و شما باید مراقب باشید که کدام فرمول برای محاسبه رقم مورد نظر شما استفاده می شود. این باعث ایجاد اختلاف می شود.
- امکان دستکاری آسان
با روش های مختلف می توان EPS را تحریف کرد. ممکن است یک شرکت با استفاده از برنامه خرید مجدد، سهام خود را بازخرید کند؛ بنابراین، مجموع سهام موجود در بازار کاهش یافته و EPS افزایش می یابد. سرمایه گذار باید مراقب تغییر سیاست های حسابداری شرکت باشد. GAAP آزادی عمل زیادی در این مورد مجاز کرده است و تغییرات خاص می تواند باعث حرکت مثبت یا منفی EPS شود.
- ابزار مقایسه ضعیف
EPS سرمایه شرکت برای رسیدن به این عدد را در نظر نمی گیرد. مثلاً ممکن است دو شرکت EPS یکسان داشته باشند اما شرکت الف برای دستیابی به آن، دو برابر شرکت ب سرمایه گذاری کرده باشد. مشخص است که شرکت دوم عملکرد بهتری با پول خود داشته و احتمالاً این شرکت بهتر و دقیق تر اداره شده است.
فرمول محاسبه EPS چیست ؟
ارزش سود هر سهم از طریق تقسیم درآمد خالص (که به آن سود یا عایدی هم گفته می شود) بر تعداد سهام موجود به دست می آید. برای محاسبه دقیق تر، صورت و مخرج بر اساس اوراق بهادار ایجاد شده از طریق اختیار معامله، اوراق قرضه قابل تبدیل و یا ضمانت نامه ها تنظیم می شود. اگر معادله برای درآمدهای عملیاتی تنظیم شده باشد، صورت کسر به موارد بیشتری وابسته می شود.
برای محاسبه EPS یک شرکت از برگه ترازنامه و گزارش درآمد استفاده می شود تا تعداد سهام پایان دوره، سود سهام پرداخت شده به سهام ممتاز (در صورت موجود بودن) و درآمد یا سود خالص به دست آید. ازآنجاکه ممکن است تعداد سهام در طول زمان تغییر کند، با استفاده از میانگین وزنی تعداد سهام در جریان (در مالکیت سهام داران) در گزارش ها نتیجه دقیق تری به دست می آید.
هر گونه تقسیم سود سهام یا تقسیم سهام باید در محاسبه ی میانگین وزنی تعداد سهام موجود در نظر گرفته شود. بعضی از منابع داده با استفاده از تعداد سهم موجود در انتهای دوره، محاسبه را ساده تر می کنند.
مفهوم سود هر سهم یا EPS
شاخص سود هر سهم یکی از مهم ترین متغیرها در تعیین قیمت هر سهم است. همچنین یکی از مؤلفه های اصلی مورد استفاده در محاسبه نسبت ارزش قیمت بر درآمد (P/E) است که E در P/E به EPS اشاره دارد. با تقسیم ارزش سهام شرکت به سود هر سهام، سرمایه گذار می تواند پیش بینی کند که بازار برای هر تومان سود شرکت، چقدر حاضر است بپردازد.
EPS یکی از چندین شاخصی است که می توان برای خرید سهام استفاده کرد. اگر به خرید و فروش سهام یا سرمایه گذاری علاقه دارید، گام بعدی انتخاب کارگزار، متناسب با روش سرمایه گذاری شما است.
ممکن است مقایسه EPS به تنهایی کارایی چندانی برای سرمایه گذاران نداشته باشد؛ چون سهام داران عادی دسترسی مستقیم به درآمد های شرکت ندارند. در عوض، سرمایه گذاران می توانند با مقایسه EPS باقیمت سهام، ارزش درآمد و دیدگاه سرمایه گذاران نسبت به رشد آینده را تعیین کنند.
EPS پایه و EPS رقیق شده
EPS پایه کاهش ارزش سهام از طرف شرکت را لحاظ نمی کند. وقتی ساختار سرمایه ای شرکت شامل مواردی از قبیل اختیار معامله سهام، ضمانت نامه ها و واحد های سهام غیر قابل معامله (RSU) باشد، این سرمایه گذاری ها (در صورت وجود) می توانند تعداد کل سهام موجود در بازار را افزایش دهند.
شرکت ها برای نشان دادن تأثیرات اوراق بها دار اضافی، EPS رقیق شده را هم گزارش می کنند که در آن فرض می شود تمام سهام قابل انتشار عرضه شده است.
مثلاً فرض کنید کل سهام قابل انتشار و عرضه ی شرکت NVIDIA در سال مالی منتهی به سال 2017، ۳۳ میلیون بوده است. اگر این عدد به کل سهام موجود در بازار اضافه شود، میانگین وزنی رقیق شده کل سهام موجود برابر با ۵۹۹ میلیون + ۳۳ میلیون = ۶۳۲ میلیون سهم خواهد بود. پس EPS رقیق شده شرکت ۳/۰۵ میلیارد تقسیم بر 632 میلیون، برابر با ۴/۸۲ دلار خواهد بود.
گاهی برای محاسبه EPS رقیق شده باید صورت کسر را تعدیل کرد. مثلاً، بعضی وقت ها یک وام دهنده وامی را ارائه می کند که تبدیل بدهی به سهام را تحت شرایط خاص مجاز می کند. سهامی که از طریق بدهی قابل تبدیل ایجاد می شود، باید در مخرج کسر محاسبه EPS رقیق شده لحاظ شود؛ اما اگر چنین اتفاقی می افتاد، شرکت سود بدهی را پرداخت نمی کرد. در چنین مواردی شرکت یا تحلیل گر باید سود پرداخت شده برای بدهی قابل تبدیل را به صورت کسر محاسبه EPS اضافه کند تا حاصل کسر که همان ای پی اس می شود تغییر نکند.
EPS با کنار گذاشتن اقلام فوق العاده
سود هر سهم ممکن است خواسته یا ناخواسته توسط عوامل مختلف تحریف شود. تحلیل گران برای پیشگیری از روش های رایجی که EPS را منحرف می کنند، از متغیر های مختلفی در فرمول EPS پایه استفاده می کنند.
شرکتی را در نظر بگیرید که دو کارخانه تولید صفحه نمایش تلفن همراه دارد. زمین یکی از کارخانه ها به خاطر اتفاقات چند سال اخیر ارزش زیادی پیداکرده است. گروه مدیریت شرکت تصمیم می گیرد که کارخانه را بفروشد و کارخانه دیگری در زمینی ارزان تر بسازد. این معامله سود بادآورده ای نصیب شرکت می کند.
با اینکه فروش زمین سود واقعی بسیاری برای شرکت و سهام داران داشته است، این شرایط یک مورد «فوق العاده» قلمداد می شود چون هیچ کس بر این باور نیست که شرکت بتواند در آینده هم این معامله را تکرار کند. ممکن است سهام داران با اضافه شدن این سود باد آورده به صورت کسر معادله EPS گمراه شوند، بنابراین در فرمول از آن صرف نظر می شود.
به همین صورت اگر شرکت ضرری غیر معمول داشته باشد (مثلاً کارخانه دچار آتش سوزی شود) که می تواند EPS را موقتاً کاهش دهد، می توان به همان دلیل فوق آن را از فرمول کنار گذاشت. محاسبه EPS با کنار گذاشتن اقلام فوق العاده به شکل زیر است:
EPS حاصل از درآمدهای عملیاتی
شرکتی سال مالی اش را با ۵۰۰ فروشگاه آغاز کرده است و سود هر سهم ۵ دلاری داشته است. با این حال، فرض کنید شرکت ۱۰۰ فروشگاه را در این مدت بفروشد و سال را با ۴۰۰ فروشگاه به پایان برساند. تحلیل گر می خواهد بداند که EPS فقط برای ۴۰۰ فروشگاهی که شرکت قصد ادامه کار با آن ها در دوره بعدی را دارد، چقدر بوده است.
در این مثال، این مورد می تواند مقدار EPS را افزایش دهد، چون احتمالاً ۱۰۰ فروشگاه بسته شده زیان ده بوده اند. با ارزشیابی EPS از طریق درآمدهای عملیاتی، تحلیل گر بهتر می تواند عملکرد قبلی و فعلی را باهم مقایسه کند.
محاسبه EPS با در نظر گرفتن درآمدهای عملیاتی به شکل زیر است:
درآمد مستمر = درآمدهای عملیاتی
EPS و سرمایه
جنبه مهم EPS که اغلب در نظر گرفته نمی شود، لحاظ کردن سرمایه (نه درآمد) مورد نیاز برای کسب سود، در محاسبه است. ممکن است دو شرکت EPS یکسانی داشته باشند، اما یکی از آن ها با سرمایه ای کمتر به آن رسیده باشد؛ این شرکت در استفاده از سرمایه برای کسب درآمد کارآمدتر بوده است و در شرایط برابر، شرکت «بهتری» از نظر کارایی است. معیار شناسایی شرکت کار آمدتر، بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) است.
EPS و بازده سهام
در حالی که EPS به صورت گسترده در ارزیابی عملکرد شرکت استفاده می شود، سهامداران به این سودها دسترسی مستقیم ندارند. ممکن است بخشی از سود به عنوان سود سهام تقسیم شود، اما تمام یا بخشی از EPS نزد شرکت باقی بماند. سهام داران باید از طریق نمایندگانشان در هیئت مدیره، بخشی از EPS که از طریق سود سهام توزیع می شود را افزایش دهند تا به سود بیشتری دسترسی داشته باشند.
از آنجاکه سهامداران به EPS منتسب به سهامشان دسترسی ندارند، ممکن است تعریف ارتباط بین EPS و قیمت سهام سخت شود؛ به خصوص برای شرکت هایی که سود سهام پرداخت نمی کنند. به عنوان مثال، معمولاً شرکت های فناوری در اسناد عرضه عمومی خود اعلام می کنند که شرکت سود سهام پرداخت نمی کند و در آینده برنامه ای برای این کار ندارد. در ظاهر، توضیح این که چرا چنین سهمی برای سهامداران ارزش دارد سخت است.
به نظر می رسد که ارزش واقعی مقدار فرضی EPS هم باقیمت سهام رابطه نسبتاً غیر مستقیم دارد. مثلاً، ممکن است EPS دو سهام یکسان باشد، اما قیمت های سهام بسیار متفاوت باشد. مثلاً، در اکتبر سال ۲۰۱۸، شرکت ساوت وسترن انرژی (SWN) باقیمت هر سهم ۵/۵۶ دلار، به ازای هر سهم ۱.۰۶ دلار سود رقیق شده از درآمدهای عملیاتی کسب کرد. با این حال، شرکت ملانوکس تکنولوژی (MLNX) باقیمت هر سهم ۷۰/۵۸ دلار، EPS رقیق شده از درآمدهای عملیاتی ۱/۰۲ دلاری داشت.
در ظاهر به نظر می رسد که SWN معامله بهتری باشد، چون سرمایه گذار برای هر دلار سود فقط ۵/۲۵ دلار پرداخت می کند (۵/۵۶ دلار قیمت سهام تقسیم بر EPS ۱/۶ دلاری = ۵/۲۵ دلار). سرمایه گذاران در MLNX برای هر دلار سود، ۶۹/۲۰ دلار می پردازند (۷۰/۵۸ دلار قیمت سهام تقسیم بر EPS ۱/۰۲ دلار = ۶۹/۲۰). این نسبت به عنوان ضریب سودآوری سهام یا نسبت قیمت به سود (P/E) شناخته می شود.
اگر چه مقایسه بین MLNX و SWN بسیار شدید است اما در کل مقایسه EPS و قیمت سهام بین گروه های صنعتی، برای سرمایه گذاران دشوار است. سهم هایی که انتظار می رود رشد کنند (مثلاً فناوری، خرده فروشی، صنعتی) از آن هایی که انتظار نمی رود رشد کنند (مثلاً خدمات عمومی، کالاهای اساسی) نسبت قیمت به EPS بزرگ تری دارند. (P/E بزرگتر)
EPS و نسبت قیمت به سود
مقایسه نسبت قیمت به سود (P/E) یک گروه صنعتی، هرچند با روش های غیرمعمول، می تواند مفید باشد. شاید به نظر برسد سهامی که بر اساس EPS قیمت گذاری شده در مقایسه با همتایان «بیش ازحد ارزش گذاری شده باشد» اما در واقع بر عکس این است. وقتی انتظار می رود سهامی رشد کند یا از سایر همتایانش پیشی بگیرد، سرمایه گذاران بدون در نظر گرفتن EPS تاریخی، تمایل به پرداخت پول بیشتری برای آن سهام دارند. در بازار گاوی طبیعی است که شاخص سهم هایی که بیشترین PE را نسبت به دیگران دارند از میانگین شاخص پیشی بگیرد.
منظور از سود سهام رقیق شده (EPS رقیق شده) چیست؟
EPS رقیق شده برآوردی است که در صورت به کارگیری از تمام اوراق بهادار قابل تبدیل، برای اندازه گیری کیفیت سود سهام شرکت (EPS) استفاده می شود. اوراق بهادار قابل تبدیل شامل تمامی سهام ممتاز قابل تبدیل، بدهی های قابل تبدیل، اختیارات معامله سهام و ضمانت نامه ها می شود. EPS رقیق شده معمولاً کمتر از EPS ساده یا پایه است، اما در موارد نادر در اوراق بهادار ضد رقت، ممکن است بیشتر باشد. در این صورت فقط EPS پایه در صورتحساب های مالی گزارش می شود.
نکات مهم
- سود رقیق شده هر سهم (EPS رقیق شده)، EPS شرکت را درصورتی که تمام اوراق بهادار قابل تبدیل به کار گرفته شده باشند، محاسبه می کند.
- اوراق بهادار رقیق کننده سهام عادی نیستند اما در عوض اوراقی هستند که قابلیت تبدیل به سهام عادی دارند.
- تبدیل این اوراق بهادار EPS را کاهش می دهد، بنابر این، EPS رقیق شده همیشه کمتر از EPS پایه است.
- EPS رقیق شده معیاری محافظه کارانه در نظر گرفته می شود چراکه نشان دهنده بدترین سناریوی ممکن برای EPS است.
آنچه EPS رقیق شده به شما می گوید
EPS رقیق شده (Diluted EPS) بررسی می کند که در صورت به کارگیری اوراق بهادار رقیق کننده، چه اتفاقی می افتد. اوراق بهادار رقیق کننده اوراقی هستند که سهام عادی محسوب نمی شوند اما درصورتی که دارنده این اوراق بخواهد، می تواند با استفاده از اختیاراتش آن ها را به سهام عادی تبدیل کند. در صورت تبدیل، اوراق بهادار رقیق کننده به طور مؤثر میانگین وزنی سهام موجود را افزایش می دهد که باعث کاهش سود سهام خواهد شد.
اهمیت EPS
EPS، ارزش سود هر سهم از سهام موجود معیار مهمی در برآورد کردن سلامت مالی یک شرکت است. در زمان گزارش نتایج مالی، درآمد و EPS دو معیار متداول برای ارزیابی هستند.
EPS در صورت حساب درآمد های شرکت گزارش می شود و تنها شرکت های دولتی ملزم به گزارش آن هستند. شرکت ها هر دو EPS پایه و رقیق شده را در گزارش های سودشان اعلام می کنند؛ اما در کل تمرکز روی مقدار EPS رقیق شده محافظه کارانه تر است. EPS رقیق شده معیاری محافظه کارانه در نظر گرفته می شود چراکه نشان دهنده بدترین سناریوی ممکن برای EPS است.
بعید است همه کسانی که دارای اختیار معامله، ضمانت نامه، سهام ممتاز قابل تبدیل و غیره هستند سهام خود را هم زمان تبدیل کنند. بااین حال، اگر اوضاع خوب پیش رود، احتمال زیادی برای تبدیل همه اختیارات و اوراق قابل تبدیل به سهام عادی وجود دارد.
تفاوت زیاد بین EPS پایه و EPS رقیق شده نشان دهنده پتانسیل رقیق شوندگی بالای سهام شرکت است که از نظر اکثر تحلیل گران و سرمایه گذاران ویژگی خوبی محسوب نمی شود. مثلاً، شرکت الف ۹ میلیارد دلار سهام موجود دارد. بین EPS پایه و EPS رقیق شده آن ۰/۱۰ دلار اختلاف وجود دارد. درحالی که ۰/۱۰ دلار قابل چشم پوشی به نظر می رسد، این مقدار برابر با ۹۰۰ میلیون دلار ارزشی است که در دسترس سرمایه گذاران نیست.
مثال سود سهام رقیق شده
سهام ممتاز قابل تبدیل، اختیار معامله سهام و اوراق قرضه قابل تبدیل انواع مختلف اوراق بهادار رقیق کننده هستند. سهام ممتاز قابل تبدیل، سهام ممتازی است که می تواند هر لحظه به سهام عادی تبدیل شود. اختیار معامله سهام، مزیتی متداول است که به خریدار حق فروش سهام در زمان مشخص و با قیمت تعیین شده را می دهد.
اوراق قرضه قابل تبدیل مشابه سهام ممتاز قابل تبدیل هستند و قابلیت تبدیل به سهام عادی باقیمت و زمان تعیین شده در قرارداد را دارند. همه این اوراق در صورت به کار گرفته شدن تعداد سهام موجود را افزایش می دهند و مقدار EPS را کاهش می دهند.
جمع بندی
در این مطلب سعی کردیم بگوییم: EPS معیاری آزموده شده و واقعی برای نشان دادن سلامت مالی شرکت است که در طول چرخه حیات بازارهای سهام مدرن جهان استفاده شده است. به عنوان معیاری خوب برای شروع بررسی سرمایه گذاری سهام عمل می کند؛ اما نباید به عنوان تنها معیار در نظر گرفته شود. همان طور که گفتیم، در فرمول آن موارد اشتباه و نادیده گرفتن بعضی آیتم ها دیده می شود. اصلاً چقدر از EPS در طول سرمایه گذاری خود استفاده می کنید؟